Svakako najznačajniji i svakako najpoznatiji srpski kompozitor. Rođen je u Negotinu u Istočnoj Srbiji, a najveći deo života proveo je u Beogradu. Umro je kao izbeglica u Skoplju na početku Prvog svetskog rata. Mladi Mokranjac je tokom redovnog školovanja u Negotinu, Zaječaru i Beogradu pouke o muzici dobijao površno i neredovno. Ipak, imao je prilike da sluša raznovrsno narodno pevanje i crkveno pojanje, tada još izuzetno živo u usmenoj tradiciji.
Gimnazijsko školovanje nije mu bitno olakšalo sticanje znanja o muzici. Uz podršku i pomoc Prvog beogradskog pevačkog društva i uz državnu stipendiju, studije muzike je započeo u Minhenu (1879), a nastavio i dovršio u Lajpcigu i Rimu. Po povratku u Beograd (1887), kao vec obrazovan muzičar, postao je dirigent crkvenog hora Kornelije Stanković i Prvog beogradskog pevačkog društva.
Za Beogradsko pevačko društvo, koje je pod njegovim rukovođenjem ispisalo zlatne stranice svoje istorije, ostaće vezan do kraja života i kao dirigent i kao kompozitor. Samo popis najznačajnijih gostovanja ovog ansambla: Solun, Skoplje, Sofija, Carigrad, Plovdiv, Budimpešta, Petrograd, Nižnji Novgorod, Moskva, Kijev, Berlin, Drezden, Lajpcig, Dubrovnik, Cetinje, Sarajevo, Mostar, Split, Šibenik, Rijeka, Trst, Zagreb, Velika Kikinda, Subotica i Sremska Mitrovica, pruža upečatljivu sliku o ozbiljnosti i osmišljenosti delovanja Društva i njihovog stalnog dirigenta Stevana Mokranjca. Na koncertima su, pored dela domaćih i stranih kompozitora, najviše izvođene Mokranjčeve kompozicije, često i pisane za datu priliku. Kao kompozitor Mokranjac je dosledno išao putem negovanja nacionalnog muzičkog stila, koji je u srpskoj muzici polovinom XIX veka započeo Kornelije Stanković. Sa podjednakim žarom i na polju svetovne i na polju crkvene muzike. Realistički je sagledao prilike u Beogradu i tadašnjoj Srbiji, pa se opredelio za horsko “a capella” stvaralaštvo, koje je u toj sredini imalo i slušaoce i izvođače. Crkvenom pojanju je bio posvećen celog života. Slušao ga je i učio još kao dete u negotinskoj crkvi. Na njegovom beleženju je radio više od jedne decenije, a rezultat toga su tri obimne knjige notnih zapisa. Na osnovu tradicionalnih napeva pisao je horsku duhovnu muziku od studentskih dana do kraja života. Na temeljima narodne umetnosti stvorio je muzička dela neprolazne vrednosti: petnaest Rukoveti, Liturgiju Svetog Jovana Zlatoustog, Kozar... a delujući kao dirigent izveo ih je u mnogim gradovima Evrope.
