Navršio se vek od smrti srpskog kompozitora i muzičkog pedagoga Stevana Stojanovića Mokranjca (Negotin,1856-Skoplje,1914). Tom jubileju bio je posvećen ovogodišnji festival horske muzike "Mokranjčevi dani", 49. po redu, koji je završen pre nekoliko dana, a u beogradskoj Zadužbini Iliji Kolarca je održana proslava tokom vikenda.
Mokranjac se rodio 9. januara 1856. godine u Negotinu, kao najmlađe u porodici sa devetoro dece. Njegov otac, gostioničar i hotelijer, umro je kad je Stevan imao dve godine.
Počeo je da se školuje u Negotinu, potom izvesno vreme u Beogradu, a gimnaziju jepohađao u Negotinu i Zaječaru.
Kao gimnazijalac svirao je violinu i postao član Srpskog pevačkog društva. Veoma mlad, pojao je u negotinskoj crkvi, a kao 26-godišnjak postao prvi horovođa pevačkog društva.
Muziku je studirao na Velikoj školi u Beogradu, a zatim i na konzervatorijumima u Minhenu, Rimu i Lajpcigu, a po povratku u otadžbinu osnovao je Srpsku muzičku školu i Beogradski gudački kvartet, u kojem je redovno svirao. Muzičku školu je osnovao sa Cvetkom Manojlovićem i Stanislavom Biničkim, 1899. godine.
Bio je horovođa Beogradskog pevačkog društva, dopisni član Srpske kraljevske akademije bio je od 1906. godine. Godine 1911. postao je dopisni član francuske Muzičke akademije.
Njegove kompozicije odlikuje izvanredan, umnogome neprevaziđen smisao za umetničku obradu narodnih pesama, pri čemu su rukoveti vrhunski domet naše muzike, a crkvena pojanja nesumnjivo među najistaknutijim delima celokupnog pravoslavnog bogosluženja. Napisao je i više muzikoloških studija.
Najpoznatija Mokranjčeva dela su: 15 "Rukoveti", "Primorski napevi", "Kozar", solo pesma "Lem-Edim", scenska muzika za "Ivkovu slavu", crkvena muzika "Opelo", "Akatist Bogorodici", "Liturgija".
Preminuo je 28. septembra 1914. u Skoplju.
Mokranjčevo ime nose muzičke škole u Beogradu, Negotinu, Zaječaru, Kraljevu, Požarevcu i još nekoliko gradova. Očuvana je njegova rodna kuća u Negotinu, gde se nalazi i prikladan spomenik. U Negotinu se tradicionalno održava muzički festival "Mokranjčevi dani".
Kao spomenik kulture zaštićena je i kuća Stevana Mokranjca u Dositejovoj ulici broj 16 u Beogradu.
Autor: Tanjug
